یادداشت 3
به نام خدا
و ان شاء الله برای رضای خدا
" آینده پژوهی در فقه "
دانش آینده پژوهی را در علم مدیریت اینگونه تعریف کرده اند " آینده پژوهی مشتمل بر مجموعه تلاش‌هایی است که با استفاده از تجزیه و تحلیل منابع، الگوها و عوامل تغییر و یا ثبات، به تجسم آینده‌های بالقوه و برنامه ریزی برای آنها می‌پردازد. آینده پژوهی منعکس می‌کند که چگونه از دل تغییرات (یا تغییر نکردن) «امروز»، واقعیت «فردا» تولد می‌یابد."
سه مرحله صدور فتوا درعلم فقه عبارت اند از 1) پیش از فتوا 2) خود فتوا 3) پس از فتوا
برای نظام سازی فقهی که ما قائل به امکان آن در عالم ثبوت و اثبات هستیم لازم است که از دانش آینده پژوهی در مرحله سوم صدور فتوا –پس از فتوا- استفاده کنیم به این معنا که در هنگام صدور فتوا به آثار و تبعاتی که در سطوح شخصی و اجتماعی پس از صدور فتوا پیش می آید توجه داشته باشیم و برای این آثار و تبعات که قرار است در آینده اتفاق بیافتد برنامه ریزی داشته باشیم و فقط به آثار و تبعات زمان حاضر توجه نکنیم بلکه مثل دانش آینده پژوهی کمی فراتر و دور اندیش باشیم ولی متاسفانه امروزه هنوز ما بهره ای از دانش آینده پژوهی در صدور فتاوا نبرده ایم و لازم است بدانیم که نظام سازی فقهی زمانی در عالم اثبات به وقوع می رسد که هر سه مرحله صدور فتوا جامع و مانع انجام شود که در این مقام ما فقط به مرحله سوم صدور فتوا -پس از فتوا - با رویکرد میان رشته ای با رشته مدیریت با در نظر گرفتن یکی از زیر شاخه های علم مدیریت به نام آینده پژوهی پرداخته ایم.
